معرفی بسفایج و خواص درمانی آن

نام علمی:

Polypodium vulgare L.، نام فرانسه Millepieds و نام انگلیسی آن Common polypody می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، بسفایح، بسپایک، اضراس الکلب، ثاقب الحجر و بسبایج نامیده شده است.

تیره گیاه:

نهانزادان آونددار Pteridophytes

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است چند ساله دارای ریزومی افقی به ضخامت انگشت، گوشتدار، پوشیده از فلس‌های نازک و متعدد به رنگ خرمائی و در قسمت تحتانی ریزوم نیز ریشه‌های نازک دیده می‌شود. برگ‌های گیاه بیضی شکل، نوک تیز و تقسیم شده به قطعات متعدد و منتهی به یک دمبرگ دراز، قطعات تقسیم شده، متناوب، در مقابل هم و در طرفین رگبرگ اصلی متصل شده‌اند و هرچه به انتهای رگبرگ اصلی نزدیکتر می‌شوند قطعات کوچکتر می‌شوند. بسفایج فاقد گل است و هاگینه‌هایی در پشت برگ‌های آن ظاهر می‌شوند.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در برخی از نواحی کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکایی بخصوص در کشور ترکیه و در ایران نیز بیشتر در نواحی استان‌های شمالی و آذربایجان انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در ریزوم:

اسانس روغنی (شامل بوتیریک اسید، هکزوئیک اسید، لوریک اسید، سوکسینیک اسید، متیل سالیسیلات، بوتیریک استر، ایزووالریک، استروآلفامتیل، بوتیریک استر)، روغن، رزین، یک گلوکوزید به نام سامامبائین، ساپونین، لعاب، نشاسته، مانیت و قند در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

ریزوم (ساقه‌ی زیرزمینی)

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

صفرابر قوی و برطرف کننده یبوست، محرک سیستم تنفسی و خلط‌آور، آرام‌بخش و اشتهاآور، تصفیه کننده خون و دفع کننده انگل‌های روده، ضد آسم و تسکین دهنده سرفه‌های مزمن، دفع کننده عفونت‌های کلیه، مثانه و مجاری ادراری و ضد برونشیت، مسکن دردهای مفصلی و ضد یرقان، ضد نفخ معده و مفید برای دردهای مزمن معده می‌باشد. در ضمن برای نارسایی اعمال کبد، سوءهاضمه، خفقان‌های سخت، گریپ‌های کهنه، نفس تنگی، سرماخوردگی، بلغم و سودا، کولیت و نقرس نیز مفید است.

تذکر:

استفاده از آن برای خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.